Siyasiy taqipler
2014 senesinden başlap Rusiye Qırımda yarımadanıñ işğali ile razı olmağanlarğa muntazam tazyıq siyasetini keçire.
Uquq qoruyıcı teşkilâtlarnıñ malümatına köre, işğalniñ başlanmasından berli 230-dan ziyade adam siyasiy mabüs oldı ya da siyasiy sebeplerden taqip etile.
Bugünde Rusiye 100-den ziyade Ukraina vatandaşını siyasiy sebeplerden işğal etilgen Qırımda ve RF topraqlarında qanunsız sürette tutmağa devam ete. Olarnıñ ekseriyeti qırımtatarlardır.
Rusiye Federatsiyası, Ukraina vatandaşlarını ekstremizm ve terrorizm uydurma qabaatları ile qanunsız olaraq mahküm etmek içün faal şekilde terrorcılaqqa qarşı qanularını ve arbiy mahkemelerini qullana, olarğa mustaqil advoktalarnı yibermey ve qabaatlanğan şahıslarnıñ bu davalarğa alâqası olmağanı aqqında delillerni komemezlikke ura. Mahkemeden evel tahqiqat ve mahkeme oturışları çoq sayılı bozuvlar ile keçe.
Uquq qoruyıcı teşkilâtlar babasız 200-ge yaqın bala qalğanını bildire. Bu qanunsız tevqif etilgen Ukraina vatandaşlarınıñ balaları. Bazıları qanunsız tefqiflerden soñ dünyağa kelgenleri içün babalarını iç bir vaqıt körmediler.
Rusiye işğalci memuriyeti atta ukrain timsalâtı içün taqip ete. Böylece, onıñ qullanuvı içün Volodımır Baluh (2019 senesi azat etilgen) ve Oleg Prıhodko 5 yıl apis cezasına mahküm etildiler.
Rusiye tarafından işğal etilgen Qırımda içtimaiy ağlarda yazılğanına köre cinayet mesüliyetniñ tatbiqi ile söz serbestliginiñ daimiy zulumğa oğratıluvı, media ve uquq qoruyıcı teşkilâtlarnıñ, şu cümleden qırımtatar teşkilâtları da, işine kirişüv, total tsenzura, iskencelerge oğratuv ve merametsiz davranuv, apishanelerde yaramay baquv şaraiti ve Rusiye qanun qoruyıcı organlarınıñ cezasız qaluvı adiy alğa çevirildi.
Rusiye uquq qoruyıcılarını, jurnalistlerni ve adiy faallerni muntazam taqip ete. Bugünde-bugün 8 vatandaş jurnalisti tevqif etligen, olardan biri ev apsinde buluna. Bu Server Mustafayev, Timur İbragimov, Remzi Bekirov, Ruslan Suleymanov, Osman Arifmemetov, Rustem Şeyhaliyev, Amet Suleymanov.
2021 senesi saban ayınıñ 10-nda Azatlıq Radiosınıñ jurnalisti Vladislav Yesipenko uydurma qabaatlarndan Qırımda tutuldı. Tevqif etilgeninden tek bir ay soñra mustaqil advokatlar davasınen oğraşıp başlap oldı. Çiçek ayınıñ 6-nda keçirilgen mahkeme oturışında qabaatını boynuna alması içün Rusiye qanun qoruyıcı organları tarafından iskencelerge oğratılğanı aqqında bildirgenine baqmadan, mahkeme ifadesini körmemezlikke urdı ve tevqif müddetini 2021 senesi aralıq ayınıñ 18-nece uzattı. Vladislav 18 yıl apis cezasına mahküm etile bile.
Siyasiy mabüslerniñ vaziyeti COVID-19 pandemiyası şaratinde hususn zaiftir. Olar kerekli tibbiyet hızmetlerinden marum etilgen. Rusiye Federatsiyası olarnıñ sağlıq vaziyeti ciddiy bir şekilde zayıflaşqanı ile bağlı şikâyetlerni körmemezlikke ura, COVID-19 alâmetlerine diqqat etmey. Rusiye, kerekli tedaviylevni temin etmey ve COVID-19-ğa oğrağan mabüslerge yaramay tecrit vastalarından faydalana. Uquq qoruyıcı teşkilâtlarnıñ malümatına köre, koronavirus hastalarını ya da bu hastalıqnıñ alâmetleri olğan mabüsler penitentsiar müessiselerge avuştırıla ve ceza izolâtorlarına yerleştirile.
Hususan yaşlı mabüsler Servet Gaziyev ve Cemil Gafarovnıñ diqqatqa ihtiyacı bar.
Uquq qoruyıcı teşkilâtlar tarafından nezaret olamağanı içün, Rusiye apishaneleriniñ müdiriyeti mabüslerni ruhiy ve bedeniy basqılarğa oğrata.