Ekinci toplaşuv

Qırım platformasınıñ ekinci toplaşuvı, 2022 senesi 23 armanda ötkerilgen edi. Rusiyeniñ ordusı Ukraina şeerlerini toqtamayıp bombardıman etkeni içün ve bu sebepten telükesizlikniñ temin etilmesi içün Toplaşuv online şekilde keçken edi. Poloniya Prezidenti Andrzej Duda ise Toplaşuvğa ziyaretinen qoşulğan edi. 

Keçken senege baqqanda, Qırımnıñ işğaline bağlı telükeler daa da pek keskinleşti ve kerçek oldılar, bu sebepten Qırım platformasınıñ diqqatı rusiyeniñ 2022 senesi 24 kiçik ayında başlatqan istilâsında işğal etilgen Qırımnı qullanğanına yöneltilgen edi. 

Qırım platformasınıñ coğrafiyası ket-kete kenişlemekte: daa da çoq devlet ve halqara organizatsiyalar qoşulğandır. Platformanıñ halqara seviyesini köstermek içün, biz ileride de başqa-başqa qıtalardan büyük vekillerniñ qoşulmasını bekleymiz. Bu yıl Qırım platforması çerçevesinde kösterilgen büyük iştirak, ortaqlarnıñ Qırımnı işğalden qurtaruv ve işğalnen bağlı bütün meselelerni çezme işlerinde faal tarzda çalışacaqlarını tasdıqlay. 

Qırım platformasınıñ ekinci Toplaşuvı olup keçti. Halqara ortaqlar, yabancı devletler, NATO, Birleşken Milletler, Avropa Devlet ve Ükümet Nazirleri Şurası, Avropa eyyeti, Avropa Şurası, Amerika Devletleri Teşkilâtı ve GUAM vekilleri Ukrainanıñ halqara tanılğan sınırları boyunca topraq bütünligini, suverenitet ve mustaqilligini bütünley destekledi ve Qırımnıñ işğalden azat etilmesiniñ kerek olğanını bildirdi. 

Toplaşuv iştirakçileri halqara uquqınıñ er türlü qaidesini bozğan rusiyeniñ er bir areketini takbih etken edi. Olarnıñ arasında: Qırımnıñ qanunsız işğali ve militarizatsiyası, qırımtatar halqınıñ aqlarınıñ bozuluvı, Ukrainağa tolu miqyaslı istilâ, ukrainlerge qarşı ağır cinayetler, dünyada iqtisadiy, energetik ve aşayt buhranını yaratıp aynı zamanda Qara deñiz regionını qarışıq tutması. 

Qırım platformasınıñ ekinci Toplaşuvınıñ esasları: 

1) Bir yıl evel tizilgen Halqara Qırım platforması halqara uquqnıñ küçüni qaytarmaq içün turmay çalışmaqta. Keçken yıl tesis Toplaşuvda 46 devlet ve halqara teşkilâtnıñ delegatsiyası iştirak etken edi. Bu yıl ise Toplaşuv 60 devlet ve halqara institutınıñ vekillerini birleştirdi. Olarnıñ arasında evelden platformada iştirak etmegen Afrika ve Cenübiy Amerika devletleri bar edi; 

2) Qırım platforması eki dane ilâve iş istiqametini almaqta. Olarnıñ arasında Qırımnıñ ğayrıdan tiklenüv strategiyası ve yarımadanıñ işğalden çıqqanından soñ qanuniy temel işleri yer almaqta; 

3) Qırım platforması toplaşuvı milletlerara toplulığı tarafından vaqtınce işğal etilgen Qırım meselelerini, onı işğalden çıqaruv yollarını ve onıñ 2014 senesi işğal etilmesiniñ bügünki istilâdaki rölüni muzakere etmek içün bir meydan olğandır; 

4) Qırımnıñ qanunsız şekilde işğal etilmesi senaryosu rus askerleriniñ ileride Ukrainağa qarşı istilâğa kirmesine bir nümüneviy usul oldı. Agresor devlet Qırımnı Avropa içinde eñ çoq silâh bulunğan yerlerniñ birine çevirdi; 

5) Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı istilâsı bilhassa milletlerara toplulığı tarafından 2014 senesinde olğan halqara uquqnıñ bozuluvına köstergen yetersiz reaktsiyası sebebinden kerçekleşken edi. Bunıñ içün butün devletlerniñ bir-birinen sulh içinde yaşaması içün yañı munasebet sisteması yaratılmalıdır; 

6) Toplaşuvnıñ neticesinde qabul etilgen Ortaq beyanatta, iştirakçiler, rusiyeni deral öz askerlerini ve tehnikasını Ukrainanıñ (Qırımnıñ da) toprağından çıqarmaq, ukrainlerge qarşı ağır cinayetlerni ve qırımtatarlarğa etken zulumnı toqtatmaq, Qırımtatar milliy Meclis reisiniñ baş muavini Nariman Celâlnen beraber bütün siyasiy mabuslerni serbest bıraqmağa çağırdı. 

İştirakçi devletler ukrain halqınıñ cesaretini qayd ettiler ve rus istilâcısı ile küreşte Ukrainanı destekleyeceklerini, siyasiy ve içtimaiy destek ve/ya da askeriy yardım bereceklerini tasdıqladılar.